.png)
Wstęp
Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowią trzon gospodarki Unii Europejskiej. To one tworzą większość miejsc pracy, pobudzają innowacje i są siłą napędową wzrostu gospodarczego. Nie jest więc zaskoczeniem, że definicja MŚP stanowi jeden z filarów europejskiej polityki wspierania przedsiębiorczości. To właśnie od niej zależy, które podmioty mogą korzystać z licznych instrumentów wsparcia – dotacji, preferencyjnych pożyczek czy programów doradczych. Brak jednolitej definicji prowadziłby do zakłóceń konkurencji i niespójności w stosowaniu unijnych środków pomocowych.
Dlaczego potrzebna jest wspólna europejska definicja MŚP
Wspólna definicja ma na celu zapewnienie, aby środki wsparcia trafiały wyłącznie do podmiotów, które rzeczywiście ich potrzebują. Bez jednolitych kryteriów poszczególne państwa członkowskie mogłyby interpretować pojęcie MŚP w różny sposób, co prowadziłoby do nierównego traktowania przedsiębiorstw o podobnej wielkości i strukturze. Na przykład firma zatrudniająca 200 pracowników mogłaby zostać uznana za MŚP w jednym państwie, lecz nie w innym. Taka sytuacja zaburzałaby warunki konkurencji na wspólnym rynku, dlatego jednolite podejście ma fundamentalne znaczenie dla spójności unijnej polityki przemysłowej. Jednocześnie definicja MŚP nie opiera się wyłącznie na liczbach. Komisja Europejska podkreśla, że sam rozmiar przedsiębiorstwa (liczba zatrudnionych, obrót czy bilans) nie wystarcza. Należy także zbadać powiązania finansowe, kapitałowe i organizacyjne z innymi podmiotami. Firma może bowiem formalnie być mała, ale jeśli korzysta z zaplecza dużej korporacji – nie powinna być traktowana jako MŚP w rozumieniu unijnym.
Kryteria klasyfikacji przedsiębiorstwa jako MŚP
Do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw MŚP należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR (art. 2 ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 187, str. 1), zwanym dalej Rozporządzeniem w sprawie wyłączęń blokowych.
W kategorii MŚP przedsiębiorstwo małe definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 50 pracowników i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekracza 10 milionów EUR (art. 2 ust. 2 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
W kategorii MŚP mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż 10 pracowników i którego roczny obrót lub roczna suma bilansowa nie przekracza
2 milionów EUR (art. 2 ust. 3 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
W celu uniknięcia ryzyka utraty statusu MŚP w konsekwencji zwiększenia zakresu powiązań osobowych lub kapitałowych, wszelkie dokumenty korporacyjne lub zawierane umowy nie mogą naruszać statusu MŚP, jako przedsiębiorstwa samodzielnego, tj. przedsiębiorstwa, które nie jest kwalifikowane jako przedsiębiorstwo partnerskie ani przedsiębiorstwo powiązane (art. 3 ust. 1 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
Powyższe oznacza, że:
MŚP łącznie z przedsiębiorstwem powiązanym nie może pozostawać w jednym z następujących związków:
- przedsiębiorstwo nie może posiadać większości praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka,
- przedsiębiorstwo nie może dysponować prawem do wyznaczania lub odwoływania większości członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa,
- przedsiębiorstwo nie może dysponować prawem do wywierania dominującego wpływu na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki, '1
- przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa nie może kontrolować samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większości praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie,'2
(art. 3 ust. 3 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
MŚP łącznie z przedsiębiorstwem partnerskim (które nie zostało zakwalifikowane jako przedsiębiorstwo powiązane) nie może pozostawać w jednym z następujących związków:
przedsiębiorstwo działające na rynku wyższego szczebla (typu upstream, tj. znajdujące się bezpośrednio na poziomie wyższym w stosunku do rynku wytwarzanego produktu lub usług, np. rynek dystrybucji) nie może posiadać, samodzielnie lub wspólnie z co najmniej jednym przedsiębiorstwem powiązanym co najmniej:
- 25 % kapitału innego przedsiębiorstwa działającego na rynku niższego szczebla (typu downstream, tj. znajdującego się bezpośrednio na poziomie niższym w stosunku do rynku wytwarzanego produktu lub usługi, np. rynek produkcji) lub
- 25 % praw głosu w takim przedsiębiorstwie,'3
Niezależnie od powyższego wyliczenia, dane przedsiębiorstwo nie będzie mogło zostać uznane za MŚP, jeżeli 25 % lub więcej kapitału lub praw głosu kontroluje bezpośrednio lub pośrednio, wspólnie lub indywidualnie, co najmniej jeden organ publiczny.'4
W praktyce klasyfikacja przedsiębiorstwa jako mikro, małego lub średniego wymaga nie tylko odniesienia się do danych finansowych i liczby pracowników, ale także oceny charakteru relacji kapitałowych, organizacyjnych i osobowych. Oznacza to, że przy ustalaniu statusu MŚP należy uwzględnić powiązania z innymi podmiotami, które mogą wpływać na dostęp do zasobów lub decyzyjność przedsiębiorstwa. Szczególnego znaczenia nabiera to w przypadku grup kapitałowych, spółek zależnych lub podmiotów powiązanych osobowo, w których przekroczenie określonych progów udziałowych może skutkować utratą statusu samodzielnego przedsiębiorstwa.
W razie wątpliwości interpretacyjnych należy każdorazowo badać faktyczny wpływ danego podmiotu na prowadzenie działalności gospodarczej, w tym możliwość wywierania dominującego wpływu lub kontroli nad decyzjami strategicznymi przedsiębiorstwa. Wątpliwości interpretacyjne należy rozstrzygać zgodnie z zasadą zachowania ducha regulacji – tak, aby wsparcie przewidziane dla MŚP trafiało do przedsiębiorstw rzeczywiście niezależnych, działających w warunkach rynkowych właściwych dla sektora małych i średnich firm, a nie do jednostek zależnych od dużych grup lub instytucji publicznych. W celu zachowania zgodności z definicją MŚP przedsiębiorstwa powinny regularnie monitorować poziom zatrudnienia, obroty oraz strukturę powiązań kapitałowych, zapewniając bieżącą aktualność danych i ich zgodność z przepisami unijnymi.
Podsumowanie
Definicja MŚP to nie tylko zestaw liczb i wskaźników. To przede wszystkim strategiczny instrument europejskiej polityki gospodarczej, który umożliwia kierowanie wsparcia tam, gdzie jest ono rzeczywiście potrzebne – do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw stanowiących kręgosłup gospodarki Unii Europejskiej.
Dzięki jednolitej interpretacji pojęcia MŚP wzmacniana jest spójność wspólnego rynku, ograniczane są zakłócenia konkurencji między przedsiębiorstwami w różnych państwach członkowskich, zwiększa się efektywność i przejrzystość wydatkowania środków publicznych oraz ułatwia współpracę między administracją publiczną a sektorem prywatnym, opartą na wspólnych standardach i kryteriach.
Klarowna i jednolita definicja MŚP stanowi zatem fundament polityki wspierania przedsiębiorczości w Unii Europejskiej. Dzięki niej możliwe jest budowanie gospodarki opartej na innowacyjności, różnorodności i solidarności przedsiębiorców, w której małe i średnie firmy odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu trwałego wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności całego rynku europejskiego.
-------------------
'1 Zakłada się, że wpływ dominujący nie istnieje, jeżeli inwestorami są:
- publiczne korporacje inwestycyjne, spółki venture capital, osoby fizyczne lub grupy osób fizycznych prowadzące regularną działalność inwestycyjną w oparciu o venture capital, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (tzw. "anioły biznesu"), pod warunkiem że całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy 1 250 000 EUR,
- uczelnie wyższe lub ośrodki badawcze nienastawione na zysk,
- inwestorzy instytucjonalni, w tym fundusze rozwoju regionalnego,
- niezależne władze lokalne z rocznym budżetem poniżej 10 milionów EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000,
którzy nie angażują się bezpośrednio lub pośrednio w zarządzanie danym przedsiębiorstwem, bez uszczerbku dla ich praw jako udziałowców/akcjonariuszy.
'2 Także za pośrednictwem co najmniej jednego przedsiębiorstwa, lub jednego z inwestorów, o których mowa poniżej lub za pośrednictwem osoby fizycznej lub grupy osób fizycznych działających wspólnie, jeżeli prowadzą one swoją działalność lub część działalności:
- na tym samym rynku właściwym, tj. rynku rozumianym jako właściwy rynek asortymentowego składający się z wszystkich tych produktów i/lub usług, które uważane są za zamienne lub za substytuty przez konsumenta, ze względu na właściwości produktów, ich ceny i ich zamierzone stosowanie oraz właściwy rynek geograficzny obejmujący obszar, na którym dane przedsiębiorstwa uczestniczą w podaży i popycie na produkty lub usługi, na którym warunki konkurencji są wystarczająco jednorodne, oraz który może zostać odróżniony od sąsiadujących obszarów ze względu na to, że warunki konkurencji na tym obszarze znacznie się różnią; lub
- na rynkach pokrewnych, tj. rynkach znajdujących się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu rynku w stosunku do rynku właściwego.
'3 Ograniczenie to nie będzie miało zastosowania do:
- publicznych korporacji inwestycyjnych, spółek venture capital, osób fizycznych lub grup osób fizycznych prowadzących regularną działalność inwestycyjną w oparciu o venture capital, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (tzw. "anioły biznesu"), pod warunkiem że całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy 1 250 000 EUR,
- uczelni wyższych lub ośrodków badawczych nienastawionych na zysk,
- inwestorów instytucjonalnych, w tym funduszy rozwoju regionalnego,
- niezależnych władz lokalnych z rocznym budżetem poniżej 10 milionów EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000,
pod warunkiem że nie są oni powiązani, indywidualnie ani wspólnie (zgodnie z powyższą definicją przedsiębiorstwa powiązanego), z danym MŚP (art. 3 ust. 2 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
'4 Ograniczenie to nie będzie miało zastosowania do:
- publicznych korporacji inwestycyjnych, spółek venture capital, osób fizycznych lub grup osób fizycznych prowadzących regularną działalność inwestycyjną w oparciu o venture capital, które inwestują w firmy nienotowane na giełdzie (tzw. "anioły biznesu"), pod warunkiem że całkowita kwota inwestycji tych inwestorów w jedno przedsiębiorstwo nie przekroczy 1 250 000 EUR,
- uczelni wyższych lub ośrodków badawczych nienastawionych na zysk,
- inwestorów instytucjonalnych, w tym funduszy rozwoju regionalnego,
- niezależnych władz lokalnych z rocznym budżetem poniżej 10 milionów EUR oraz liczbą mieszkańców poniżej 5 000,
pod warunkiem że nie są oni powiązani, indywidualnie ani wspólnie (zgodnie z powyższą definicją przedsiębiorstwa powiązanego), z danym MŚP (art. 3 ust. 4 załącznika nr 1 do Rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych).
